سند بلاست و شات بلاست دو روش متفاوت برای سایش سطح، رفع هرگونه آلودگی، زدودن لکه ها و صیقل دادن سطوح مختلف شناخته می شوند. در بسیاری از موارد، عملیات سندبلاست و شات بلاست با یکدیگر اشتباه گرفته می شود. اگرچه طرز کار ذرات ساینده در این دو فرایند با هدف افزایش کیفیت سطح معرفی می شود، اما هر یک از این روش ها در تعریف تخصصی با یکدیگر متفاوت هستند. برای بیان تفاوت های اصلی و برخی شباهت ها میان دو روش سندبلاست و شات بلاست لازم است یک تعریف مختصر از هر دو روش داشته باشیم و سپس انتخاب کنیم که کدام یک از روش ها بازدهی بالاتر داشته و مقرون به صرفه است.
این مطلب در دو قسمت ارائه می گردد؛ در قسمت اول به تعریفی از هر دو روش می پردازیم و در قسمت دوم به تشریح دستگاه های سندبلاست و شات بلاست و جزییات هر کدام خواهیم پرداخت.

 مزایای سند بلاست و شات بلاست چیست؟

 فرآیند سایش سطح تحت عنوان سندبلاست و شات بلاست به عنوان یک فرایند کارآمد و ایده آل برای بازسازی و آماده سازی سطوح مختلف برای کاربردهای صنعتی می باشد. پس از اجرای روش های فوق، سطح آماده شده، برای اعمال رنگ آمیزی و پوشش های مختلف و یا حتی اجرای روش های جوشکاری آماده هستند. اساس کار در هر دو روش بر مبنای اعمال فشار معین به ذرات ساینده و هدایت آنها به سمت سطح مورد نظر می باشد؛ هر دو روش از طریق دستگاه‌های رایج در این صنعت انجام می گیرد. 

 سندبلاست چیست؟

 همانطور که بارها و بارها در منابع مختلف ذکر کردیم، سندبلاست یا سایش سطح با ذرات ماسه یکی از متداول ترین و ایده آل ترین روش های تمیز کردن سطوح می باشد؛ یک جریان فشار بالا، مواد ساینده را به سمت سطح مورد نظر هدایت می کند؛ در نتیجه، سطح از هر گونه گرد و غبار روغن لکه و آلودگی پاک خواهد شد.

بیش از ۱۰۰ سال است که فرآیند سند بلاست مورد توجه قرار گرفته است. ضرورت اجرای این روش، زمانی مشخص شد که مواد پاک کننده معمولی قادر نبودند سطوح مورد نظر را به طور کامل برای رنگ آمیزی و اعمال پوشش آماده کنند. معرفی فرایند سندبلاست، به سرعت تحول بزرگی در آماده سازی سطوح مختلف به ویژه سطوح فلزی ایجاد کرد. پس از آن، ذرات ساینده متداول به دنیای سایش سطوح معرفی شدند. اکنون این روش به عنوان بهترین و کارآمدترین روش های آماده سازی سطح مورد استفاده قرار می گیرد. فرایند سندبلاست از نظر تجهیزات و هزینه های نهایی بسیار ارزان تر از سایر روش های آماده سازی سطح خواهد بود.

 شات بلاست چیست؟

 شات بلاست در حقیقت نوعی فرآیند سایش سطح می باشد که از نظر مفهوم عملکردی مشابه با سندبلاست است اما از نظر جزئیات ذرات ساینده با سندبلاست تفاوت دارد؛ شات بلاست عبارت است از سایش سطوح مختلف با استفاده از ساچمه های فلزی. ساچمه های فلزی از طریق سیستم گریز از مرکز دستگاه با فشار به سمت سطح پرتاب می شوند.
فرایند شات بلاست، بسیار تهاجمی و مخرب تر از سندبلاست است، چرا که ذرات ساینده در این روش ساچمه های فلزی هستند که با فشار بسیار بالا به سمت سطوح پرتاب می‌شوند و همین عامل، احتمال آسیب زدن به سطح را افزایش می دهد. اگرچه فرایند شات بلاست می تواند آلودگی های سطحی را به طور کامل برطرف کند اما از طرفی دیگر، آسیب زیادی به آن وارد می کند. تمام این عوامل منجر می شود رنگ آمیزی و اعمال پوشش روی سطوح با محدودیت مواجه شود. اگرچه فرایند شات بلاست فرایندی تقریباً مخرب محسوب می شود اما برای سایش سطوح فلزی با ضخامت بالا کاربردی می باشد.

 شات بلاست بهتر است یا سند بلاست؟

 هیچ پاسخ قطعی وجود ندارد که بگوییم شات بلاست برای سایش سطوح بهتر است یا سند بلاست! متغیرهای زیادی وجود دارند که هر دو فرایند را تحت تاثیر قرار می دهند. فرایند سندبلاست یک عملیات آرام، همراه با سایش سطح با ضخامت کمتر است. فشار ذرات ساینده در سندبلاست، قابل کنترل است؛ به همین دلیل در این فرایند، سطوح هرگز آسیب نخواهند دید. امکان تغییر ذرات ساینده در این روش نیز وجود دارد. حتی زمانی که لازم باشد درجه صیقلی شدن سطح بالاتر باشد، در فرآیند سندبلاست می توان نوع ذرات ساینده و فشار دستگاه را تغییر داد.
از عملیات شات بلاست در مواقعی استفاده می شود که ذرات با ضخامت بیشتر و آلودگی‌های روی سطح با چسبندگی بالاتر باید هدف قرار داده شوند؛ اگر فرایند سایش سطح با راندمان بالا برای برخی از قطعات فولادی و حساس نظیر چرخ دنده ها و شفت ها لازم باشد و همچنین محدودیت زمانی وجود داشته باشد، عملیات شات بلاست به جای سندبلاست توصیه می شود. اگرچه در این مورد توصیه می کنیم از سند بلاست برای از قطعات حساس استفاده شود.